უიმედობის მსხვერპლი
უკვე ჩამიქრა ამ გულში ცეცხლი,
გამომერია ოქრო და ვერცხლი,
უიმედობის მსხვერპლი
უკვე ჩამიქრა ამ გულში ცეცხლი,
გამომერია ოქრო და ვერცხლი,
,,ესა მესა, გადის ესა,
ავიშენებ სასახლესა"...
გავითვალე, გავიხედე,
სასახლეს სხვა იშენებსა,
სასახლეში შედის მელა,
აბა, დელი, დელი, დელა,
მე რომ მქონდა სახლი ძველად,
შევუდექი იმას ძელად,
რა პასუხი ვუთხრა ძველებს?!
მივატოვო იგი ძნელად..
მამა-პაპის დანატოვარს,
ვერ დავუთმობ ქურდს და მსტოვარს.
თუკი დაეცა ეს ქვეყანა, შენც დაეცემი,
ჯოჯოხეთისკენ გზას გაჰყვები ხელისცეცებით,
რად ვერ აივსე ეგ მუცელი, უძირო ქვევრი,
როცა მშიერი კაცი იყო შენ ირგვლივ ბევრი?!
რად გიღირს ნეტავ ეგ სიმდიდრე, ოქროს ქოშები?!
ქვრივ-ობოლს თუ არ შეეწევი თუნდაც გროშებით,
ხელს მოგიმართავს, დაგიდგება გვერდით უფალი,
თუკი გახდები უმწეოთა ჭირისუფალი.
პოეტი - ემიგრანტი, ელგუჯა სტეფანეს ძე ციგროშვილი, დაიბადა საქართველოში, ქ. თელავში, 1953 წლის 3 ივლისს. დააამთავრა თელავის სახელმწიფო პედაგოგიური ინსტიტუტის ისტორია–ფილოლოგიის ფაკულტეტი (1976 წ.) და თბილისის სასულიერო სემინარია ( 1993 წ.). სხვადასხვა დროს მუშაობდა წითელწყაროს (დღევანდელი დედოფლისწყაროს) რ-ნის სოფ. არხილოსკალოსა და ქვემო ქედის საშუალო სკოლების მასწავლებლად, ასევე, წითელწყაროს (დღევანდელი დედოფლისწყაროს) განათლების განყოფილებაში დირექტორის მოადგილედ თელავის სასოფლო-სამეურნეო ტექნიკუმსა და იყალთოს პროფტექსასწავლებელში; რუსთაველის საზოგადოების თელავის რაიონული ორგანიზაციის (თავ-რე – გოგი შათირიშვილი ) პასუხისმგებელ მდივნად; დემოგრაფიული საზოგადოების კახეთის სადროშოს ( თავ-რე, მწერალი ლადო მრელაშვილი) პასუხისმგებელ მდივნად; თელავის სახ. პედაგოგიურ ინსტიტუტში კითხულობდა ლექციებს. 1994 წლიდან დღემდე, 30 წელი, იმყოფება ემიგრაციაში, საბერძნეთში, ქ.თესალონიკი. არჩეული იყო ქართული დიასპორის კონფედერაციის თავმჯდომარედ; 2010 წელს მან დააარსა და გახლდათ ქ. თესალონიკის ვაჟა-ფშაველას სახელობის ქართული საკვირაო სკოლის ხელმძღვანელი და პედაგოგი.
2011 წელს მისი თაოსნობით ქ. თესალონიკში ჩატარდა ,,ვაჟაობის" სახალხო დღესასწაული.
იგი არის ოთხი პოეტური კრებულის ავტორი: ,,წიქარა", ზღაპარი ლექსად (გამომცემლობა ,,ცოდნა", 2008 წელი), ,,მე მოვინატრებ" , სატრფიალო ლირიკა (თბილისი, 2022 წელი, გამომც. ,,მწიგნობარი"), ,,ოღონდ ნუ დამიღონდები"( თბილისი, 2023 წელი, გამომც. ,,მწიგნობარი"), ,,მე ვარ ადამი",100 რჩეული ლექსი (2023 წელი, შპს ,,გრადაციის" სტამბა"). მისი ლექსები იბეჭდება ქართულ პერიოდულ გამოცემებსა და პოეტურ კრებულებში.
2023 წელს ქ. თესალონიკში, სადაც ის ამჟამად ცხოვრობს და მოღვაწეობს, გადაეცა საპატიო ემიგრანტის წოდება.
საბერძნეთში ცხოვრების მრავალი წლის მანძილზე ელგუჯა ციგროშვილს სხვა მრავალ ჯილდოებთან ერთად 2024 წელს საბერძნეთის რესპუბლიკაში საქართველოს საელჩოსგან გადაეცა მადლობის სიგელი განათლებისა და ქართული კულტურის იდენტობის შენარჩუნების საქმეში, ხოლო 2025 წელს თესალონიკში საქართველოს გენერალური საკონსულოსგან მიიღო მადლობის სიგელი საზღვარგარეთ ქართული პოეზიის პოპულარიზაციაში შეტანილი წვლილისთვის.
პოეტის გზა
პირველად სულში მზის შუქი გაკრთა,
სიტყვამ იპოვა კალამ-ფურცელი,
მე კი ვიდექი, ვით შვილი ქართა
და ვნეტარებდი ცაცხვის სურნელით.
როგორც ჩიტები, ხტოდნენ რითმები
და ჟღერადობას გავყევი ლექსის,
გადავიკითხე ძველი მითებიც,
ფერიც მომწონდა წითელი მელნის.
ვისწავლე, ვიყო მჟღერი სიჩუმე,
ხმა იბადება ზოგჯერ ნუგეშით,
მერე ბუმბულიც ბევრი ვიჩუქე,
გამოვიწვიე ჩიტი დუელში.
სიტყვის ვირწმუნე ღვთიური ძალი,
ლექსი აზრია და არა ფორმა,
დრო მდუმარებდა ვით პატარძალი,
და ვერა ავნო მას თავად ომმა.
თუ პოეტი ხარ, იყავი სარკე,
რომ აირეკლო ეს რეალობა,
ქვეყნის დიდება შენ დაისახე,
ვინც მოგცა შენ ეგ გენიალობა.
მაია დიაკონიძე
24.06.2025 წელი
არ მიკვირს
რით სჯობია?!
პირფერობის ნიჭი
ღმერთი მაშინ გვაგონდება,
როცა რამე გვიჭირს,
თავს წამოყოფს ჩვენში მჯდარი
პირფერობის ნიჭი.
თითქოს გვინდა, ღვთის წინაშე
მოვიხადოთ ვალი...
და ნიანგის მსხვილი ცრემლით
აგვევსება თვალი.
დამბადებლის მოტყუებას
ურცხვად როცა ვბედავთ,
შეგზიზღდება კაცთა მოდგმა,
ამას როცა ვხედავთ.
3.10.1997 წელი
ციკლიდან: ,,კუნწულა ლექსები"
***
მზეს სულაც არ ჰგავს სიყვარული,
სითბო ეკარგება და ნელდება,
ყველა გრძნობასა აქვს დასასრული,
ყველა მოგონება ძველდება.
ქ. თესალონიკი, 14.05. 2019 წელი
ციკლიდან: ,,კუნწულა ლექსები"
***
წუთისოფელი უსაზღვროა, უძიროდ ღრმაა,
ვერ ვიგებ, მასში სტუმარი ვარ, თუ მასპინძელი,
უმეტესობა ჩემ გარშემო ყრუა და ბრმაა,
სამაგიეროდ ენები აქვთ სუყველას გრძელი.
ქ. თესალონიკი, 10.06. 2019 წელი
ციკლიდან: ,,კუნწულა ლექსები"
***
შენ მითხარი: ,,მითხარიო რამე,
ვიდრე თეთრად დაგვათენდა ღამე"...
ტუჩებით ვთვლი შენი გულის ფეთქვას,
უკეთესი, ვეჭვობ, რამე მეთქვას.
ქ. თესალონიკი, 18.04. 2020 წელი
ბოლოს მაინც...
ირგვლივ ყოველი უჩვენოდ ხდება,
ერთ წესს მორჩილებს კეთილი, ავი,
არავინ იცის, როდის მოკვდება,
რამდენი წლით აქვს სიკვდილთან ზავი.
საკმარისია, პატარა გუნდა,
მთის ფერდობიდან რომ მოწყდეს ზვავი,
თუნდა იცოცხლოს სამასი წელი,
ბოლოს ხომ მაინც მოკვდება ყვავი.
ქ. თესალონიკი, 5.05.2024 წელი
შენ, რა წყნარად დახვალ!
ექსპრომტად ლეილა არჩემაშვილს!
(ლეილა არჩემაშვილმა, როგორც საქართვლოს ფოლკლორის ეროვნული ფესტივალის გამარჯვებულმა, მედალი მიიღო)
(ფშაურ კილოზე)
სიხარულს დიდი მუხტი აქვ,
სხეულს დაუვლის რო დენი...
წესით შენ ძეგლიც გეკუთვნის,
ცოცხალ რომ იყოს როდენი.
ალალი იყოს შენზედა,
მედალია თუ ორდენი,
კიდევაც ბევრი აგეღოს,
ღამის ცის ვარსკვლავთოდენი.
ქ. თესალონიკი, 7.12. 2022 წელი
ციკლიდან: ,,კუნწულა ლექსები"
ავტოპორტრეტი
ჩემი ცხოვრება უჩემოდ მიდის,
დავცქერ, ვით სული საკუთარ ცხედარს...
მიმაჭენებენ ლურჯა ცხენები,
ოცნების რაინდს, – უთავო მხედარს!
ელგუჯა ციგროშვილი
ქ. თესალონიკი, 14.11. 2023 წელი
,,შენც, ბრუტუს?!"
( იულიუს კეისრის შეძახილი)
(მაია დიაკონიძის ლექსის „ექსპრომტი“ მიხედვით)
პოეზია ხშირად მხოლოდ ხელოვნებად აღიქმება — ლამაზი სიტყვების ნაკადად, ესთეტიკის ერთ-ერთ ფორმად. თუმცა, არსებობს ისეთი პოეზია, რომელიც იმაზე მეტია, ვიდრე მხატვრული გამოსახულება. ის არის გადარჩენის ფორმა — ინდივიდისთვის, ერისთვის. მაია დიაკონიძის ლექსი „ექსპრომტი“ სწორედ ამ მნიშვნელობას აჩვენებს მკაფიოდ, გულწრფელად და მძიმე ემოციური ფორმით.
პოეტი თავის ტექსტში პირველივე სტროფებიდან გვეუბნება იმ სიმართლეს, რომ სიტყვა იბადება ტკივილიდან:
„წამოახველებს საცაა პოეტს / ან სისხლს ან კიდევ დარდიან სიტყვას,“
აქ სიტყვა არ არის მსუბუქი, ჰაეროვანი – იგი სულის ყელისა და სხეულის ტკივილიდან მოდის, როგორც წამება. ეს წარმოსახვა ღრმა სიმბოლიკას ატარებს – პოეზია არ იწერება სიმშვიდეში, ის ჩნდება როგორც შიდა კრახზე, დამარცხებებზე რეაქცია, როგორც რღვევისგან დაცვის ინსტინქტი.
მეორე სტროფში ავტორი უბრუნდება ამ ტანჯვის კოლექტიურ განზომილებას და კითხულობს:
„და ამ სისხლის თუ სიტყვების კოლტებს / მიკვირს, სამყარო როგორღა იტანს.“
სიტყვა და სისხლი ერთმანეთს უთანაბრდება. ეს არის არა უბრალოდ მეტაფორა, არამედ შეფასება იმისა, რომ პოეზია შთანთქავს სიცოცხლეს, რომ მის უკან დგას მსხვერპლი, ცოცხალი ტკივილი და ადამიანური სტიქია. სიტყვა ამ კონტექსტში იარაღივით მძიმეა — და მაინც, სამყარო მას ატანს. და, რაც მთავარია, საჭიროებს კიდეც.
ლექსის ყველაზე მნიშვნელოვანი ღერძი ჩანს მესამე და მეოთხე სტროფებში, სადაც საუბარია პოეტებზე, რომლებიც:
„სისხლში კალამს აწებდნენ... და დღემდის მგონია, მიტომ მოვედით.“
აქ ჩანს ავტორის რწმენა, რომ პოეზია იყო და არის ერის გადარჩენის საიდუმლო წყარო. ვისაც ხმალი არ ეჭირა, ის კალმით იბრძოდა. ვინც არ ილაპარაკა ხმამაღლა, თავისი დუმილითაც იხსნა ერის ღირსება.
ესეს მთავარი დასკვნა სწორედ ეს არის:
პოეზია არა მხოლოდ ლექსია — ის არის მეხსიერება, გამოძახილი, სულიერი შეკავება იმისა, რაც სხვაგვარად დაიღუპებოდა.
სწორედ ამიტომ, როცა ერი ისტორიულ ცეცხლში იწვოდა – პოეტები წერდნენ. როცა ხალხს სიტყვის უფლება არ ჰქონდა – მათ მაგივრად პოეზია ლაპარაკობდა. სწორედ ამ დუმილში, ამ სისხლისმიერ სიტყვებშია ეროვნული ხმის გადარჩენა.
მაია დიაკონიძის „ექსპრომტი“ არ არის მხოლოდ ლექსი პოეტზე — ეს არის აღიარება იმისა, რომ პოეზია ერის სულის გადამრჩენია.
დღეს, როცა სიტყვა ხშირად დაცლილია შინაგანი სიმძიმისგან, მისი ლექსი გვახსენებს, რომ ნამდვილი პოეზია — ეს არის სუნთქვა, რომელიც არ ჩერდება მაშინაც, როცა ხმის უფლებას გართმევენ.
***
სატრფიალოების ციკლიდან:
***
ჩემი ლექსი ელგუჯა ციგროშვილის კაფია-ექსპრომტით
კაფიობა: კახას და მონიკას ,,გაბაასება"
(ფოტოს კომენტარად)
გელა ციგროშვილი ბ-ნ კახას!
(ფშაურ კილოზე)
ადამიანებისგან განწირულ ძაღლს!
ადამიანებისგან განწირულ ძაღლს!
გთავაზობთ ჩემს ლექსს კომენტარებით, შეგიძლიათ გააგრძელოთ ეს სჯა-ბაასი
ზევით და ზევით მივიწევ,
წვიმა