„გამასწორებელი კოლონია“ ფრანც კაფკას ნაწარმოებია, რომელიც ამაღელვებელ და ალეგორიულ ფორმატში იკვლევს სამართლის, ხელისუფლების, დანაშაულისა და სასჯელის ბუნებას. 1919 წელს გამოქვეყნებული ეს მოთხრობა ადამიანის ქცევისა და ეგზისტენციალური საკითხების შემაშფოთებელი ანალიზია.
ნაწარმოების სიუჟეტი ვითარდება სასჯელაღსრულების კოლონიაში, სადაც ოფიცერი სტუმარ უცხოელ მოგზაურს უცნაურ და შემაძრწუნებელ სასჯელის მანქანას აჩვენებს. ეს აპარატი დამნაშავის სხეულზე წამების გზით კანზე ამოკაწრავს მის დანაშაულს, სანამ ის ტანჯვით და ტკივილით გარდაიცვლება. ოფიცერი ფანატიკურად ეწინააღმდეგება სისტემის კრიტიკას და მიაჩნია, რომ სასჯელი სიმართლის აღმოჩენისა და ცოდნის ნათელს მოჰფენს მსჯავრდებულს. მოგზაური, მიუხედავად იმისა, რომ შეძრწუნებულია ამ სისტემით, უმოქმედოდ რჩება. ბოლოს, აპარატი თავად ოფიცერს უკუაქცევს, რაც მის სისხლიან და ქაოსურ სიკვდილს იწვევს, ეს მონაკვეთი ძალიან სიმბოლურია.
თემები და ანალიზი
1. სამართლიანობისა და ხელისუფლების კრიტიკა;
ნაწარმოებში კაფკა აკრიტიკებს სისტემის ბრმად ერთგულებას, რომელიც მორალსა და ლოგიკას უპირისპირდება. დასჯის მანქანა სიმბოლოა ავტორიტარიზმისა, სადაც არ არსებობს სასამართლო ან გამჭვირვალობა, რაც მწერლის ბიუროკრატიისა და ავტოკრატიის კრიტიკას ასახავს.
ოფიცერი გამოხატავს ფანატიზმს, რომელიც ასეთი სისტემების დამცველებს ახასიათებთ, ამ შემთხვევაში ,,ტრადიცია” აღემატება მორალსა და ადამიანობას, სცდება ჰუმანურობის ყოველგვარ ფარგლებს.
სტუმარ-დამკვირვებლის გულგრილობა აჩვენებს იმ ფაქტს, რომ სამართალი აქ უმართავია.
2. სასჯელის აბსურდულობა;
კაფკა წარმოაჩენს იმ სისტემების აბსურდულობას, რომლებიც პიროვნებას განდევნიან. მანქანა, რომელიც პირდაპირ სხეულზე „წერს“ დანაშაულს, ასახავს ძალადობას, რომლითაც სისტემები ცდილობენ საზოგადოებაზე კონტროლის დაწესებას, შიშის და პანიკის დათესვით.
სასჯელის „სულიერ არქმასთან და გააზრებასთან“ დაკავშირებული იდეა ირონიულად გამოიყურება, რადგან ამგვარი „სამართლიანობა“ მხოლოდ უსარგებლო მტანჯველ სიკვდილს იწვევს.
3. მორალური ორაზროვნება;
მოგზაურის ნეიტრალური პოზიცია გამოხატავს მორალურად არათანააწორობას ასეთ სიტუაციებში. მიუხედავად იმისა, რომ ის გმობს მანქანას, არაფერს აკეთებს მის შესაჩერებლად, რაც უსამართლო სისტემებთან პასიურ შეთანხმებას უსვამს ხაზს.
• მოთხრობა აჩენს კითხვას: უნდა ჩაერიოს თუ არა ადამიანი სისტემაში, რომელიც აშკარად მორალურად მცდარია?
4. მანქანა, როგორც სიმბოლო;
მანქანა ცენტრალური სიმბოლოა, რომელიც ასახავს დეჰუმანიზაციას, სამართლის დამახინჯებას და ტექნოლოგიის დამანგრეველ ძალას, როცა ის ადამიანურობიდან მოწყვეტილია.
მისი გაფუჭება ოფიცრის დასჯის დროს სიმბოლურად ასახავს სისტემის დაშლას, რომელიც ვერ ახერხებს საკუთარი არსებობის გამართლებას.
5. კოლონიანიზმი და ძალაუფლება;
მოთხრობას კოლონიანიზმის ალეგორიულად წაკითხვაც შეიძლება. სასჯელაღსრულების კოლონია წარმოადგენს იმპერიულ წერტილს, სადაც ოფიცერი კოლონიზატორს განასახიერებს, რომელიც ძალაუფლებას ახვევს სხვებს.
•დუმილიანი და უსუსური მსჯავრდებული კი შეიძლება განასახიერებდეს კოლონიზებულ ხალხს, რომელიც ხელისუფლების ქვეშ არის მოქცეული. მოწვეული სტუმარი კი განასახიერებს იმ ადამიანებს, ან სახელმწიფოებს, რომლებსაც შეუძლიათ დაეხმარონ ამ სისტემაში მოყოლილ საზოგადოებას, მაგრამ არჩევენ არ ჩაერიონ და შორიდან უყურონ მათ ტანჯვას, სანამ თვოთონ ხალხი აგრძელებს ბრძოლას.
No comments:
Post a Comment