ალოკილი ქოჩორი (საბავშვო)

ჭრელა ძროხამ ხბო მოიგო ალოკილი ქოჩორით,

მურიკელამ ტყე აიკლო ყეფითა და წკმუტუნით,

უნდა, ყველა გაახაროს, მით უმეტეს შოთიკო,

ალოკილი თმის ღერებით მარტო შოთა არ იყოს.

კაცობრიობა როს უნდება (ერთსტროფიანი)

კაცობრიობა როს უნდება
ღრეჯას და ლიქნვას,
როგორღა უნდა გაიკაფოს
გზა-კვალი ნიჭმა?!

გამიტყდა სარკე (ერთსტროფიანი)

ერთ დროს, ოდესღაც,
გამიტყდა სარკე,
ჩავიხედე და
ის არ მენახა,
რაც შიგნით ვნახე!

პატივი ეცით ადამიანს! (ერთსტროფიანი)

პატივი ეცით ადამიანს,
ღვთის სისხლის ზიარს,
არც, როგორც სულელს,
არც, როგორც ჭკვიანს,
პატივი ეცით, სანამ არის,
მერეა გვიან!

გმირი (ერთსტროფიანი)

ცილს ვწამებთ ყველას,
თუ კი ვინმე გამოჩნდა გმირი,
როცა მოკვდება, მხოლოდ შემდეგ
ვდარდობთ და ვტირით.

რადგანაც გიყვარს!

რადგანაც გიყვარს, აენთე და გადიქეც ხანძრად,
რადგანაც გიყვარს, აზრი არ აქვს გრძნობების მალვას,
დაე, იცოდეს დედამიწამ, ერთი ხარ მისთვის,
რომ არ არსებობს უკეთესი საქმით და სიტყვით.

ალბათ, მორჩება ის წყლულები (ერთსტროფიანი)

სული მომიშთო ზამთარმა და მსუსხავმა ყინვამ,
კვლავ გაზაფხულის მოლოდინში ვტირი და ვგმინავ,
ალბათ, მორჩება ის წყლულები, რომ მწვავს და მტკივა,
უკვდავების წყალს ვიპოვი და მოვარჩენ მტირალს.

მანანა (მოთხრობა)

                                                                                                                  

        ლამაზი ქალი იყო მანანა, დიდი მწვანე ვარსკვლავებივით მოციმციმე თვალებითა და ჩამოქნილი ტან-ფეხით, ღიმილიც საოცარი ჰქონდა, სიცილიც, გადამდები და ხალისიანი. ახალგაზრდობაში, არც ახლაა  ბებერი, სოფლის თვალი იყო, სოფლის საუკეთესო ყმაწვილსაც გააყოლეს ცოლად, გამგეობაში მხატვრად მუშაობდა, სამხატვრო სასწავლებელი, მაშინ ნიკოლაძეს რომ ეძახდნენ, ის ჰქონდა დამთავრებული.  აბა, კომუნისტების დროს გამგეობაში მხატვარს რა საქმე უნდა ჰქონოდა, ხანდახან თუ დაავალებდნენ რაიმეს  ღონისძიებებისთვის, ისიც ძირითადად თბილისიდან რომ უნდა ჩამოსულიყვნენ სტუმრები, უფრო იმათ  დასანახავად, ერთ-ორ სიტყვას დააწერინებდნენ პლაკატზე: „გაუმარჯოს კომუნისტურ პარტიას!“,  „დიდება ლენინს!“ ანდა „პროლეტარებო, ყველა ქვეყნისა შეერთდითო!“, ისე, მგონი, არც ისე ცუდი იყო ეს ბოლო ლოზუნგი, პროფკავშირები მაინც მოქმედებდა მუშა ხალხის დამცველად და საკეთილდღეოდ, ასე თუ ისე, ახლა ხომ აღარც პროფკავშირი უქნია ღმერთს და აღარც მშრომელებს იცავს ვინმე, შრომის კოდექსიც კი ფარატინა ქაღალდად უქცევიათ, არა და იმხელა წიგნი იყო იმ ავადსახსენებელი კომუნისტების დროს, ხელში ვერ აიღებდი, აი,  ეგ იყო სულ მაშინ სოფლის გამგეობაში მხატვრის საქმე. ამიტომაც, სამღებრო სამუშაოებს უფრო ხშირად ასრულებდა უფროსების სახლებში, მეტი გემოვნება გაქვს და ფერების დაწყობაც უფრო გეხერხებაო. ფულსაც გვარიანად უწერდნენ ხოლმე, კომუნისტებმა ფულის დანანება არ იცოდნენ, მშრომელ კაცს აფასებდნენ, თუ კი მათ სამსახურში იდგა! შესაბამისად, ანაზღაურებაც კარგი ჰქონდა, ოჯახიც კმაყოფილი ჰყავდა და თვითონაც არ იყო უკმაყოფილო, თუმცა ხანდახან ნაღვლის ჭია შეუძვრებოდა ხოლმე, ხატვა მოენატრებოდა, მაშინ გადმოიღებდა ზეთის საღებავებს, სტუდენტობის დროიდან შემორჩენილს,  და ხატავდა თავისი სოფლის სანახებს, მდინარეს, რომელზეც გაიზარდა, ალვებს, გზის პირზე ჩამწკრივებულთ, საქართველოს გასაბჭოების მერე რომ ჩაერგოთ, ქარსაცავი ზოლიაო, მთებს, ტყეებს, ხეხილის ბაღებს, განსაკუთრებით ვაშლის ხის ხატვა უყვარდა, მასთან ერთად რომ გაიზარდა და მისი წლოვანების იყო, წითელ ვაშლებს ისხამდა. ხანდახან დასვამდა ხოლმე მანანას ხის ქვეშ, ეტყოდა, ევა ხარო და ხატავდა. მის ნახატებზე ვაშლები სისხლის წვეთებს უფრო ჰგავდა, ვიდრე ვაშლებს, რატომ ხატავ ესეო, შეეკითხებოდა ცოლი, რომელსაც არაფერი  გაეგებოდა მხატვრობაში, არ ვიცი, ასე ვხედავო, უპასუხებდა.  

         ახალგაზრდა ცოლ-ქმარს სამი შვილი ეყოლათ, გოგონა და ორი ვაჟი, ხარობდნენ, ახალი სახლის აშენებას აპირებდნენ, ძველში ვეღარ ვეტევითო. გაჭირვება შემოვიდა ქვეყანაში, მათ სოფელშიც, ოჯახშიც, სამუშაოც დაკარგა, მეურნეობას მიჰყო ხელი, მანანაც მხარში ამოუდგა, მასთან ერთად მუშაობდა, გაერუჯა სახე, ხელები, გახდა, მძიმე შრომა ჰქონდათ, შემოსავალი - ცოტა, ყველაფერი კაპიკებში იყიდებოდა იმ ბედუკუღმართ დროში. აბეჩავებს გაჭირვება ქალსაც და კაცსაც, ვერც ერთს ვეღარ იცნობდი... სადღა იყო პირმცინარი მანანა, ხელები დაეშაშრა, გაუშავდა... ქმარსაც გაუფუჭდა ნერვები, სმას  მიჰყო ხელი, დღე არ გავიდოდა, ერთი კარგად არ გამობრუჟულიყო სოფლის  სხვა კაცებთან ერთად. ქვეყანაში შექმნილი მდგომარეობა, პოლიტიკური თუ ეკონომიკური, ტელევიზორიდან რომ ესმოდათ, ისიც დენი რომ მოვიდოდა მაშინ და გაანათებდა მათ ღარიბულ, ქონებისგან დაცლილ სახლებს, ყველაფერს ხომ ნელ-ნელა ყიდდნენ, ანტიკვარიაო და კარგ ფასებში იყიდებოდა, კიდევ უფრო უმწარებდა სულს მამაკაცებს, დაანთებდნენ ცეცხლს, ააშიშხინებდნენ მწვადებს, რომელიმე მეზობელი საქონელს ან ღორს თუ დაკლავდა და არჩევდნენ ქვეყნის ავან-ჩავანს, ხშირად მთვრალები ერთმანეთს დაერეოდნენ კიდეც პოლიტიკოსებისადმი თავიანთი სიმპათიების გამო. სულ უფრო ხშირად იკვლებოდა საქონელი, რჩენის თავი აღარავის ჰქონდა, საძოვრებიც აღარ იყო, ყველამ დაინაწილა და მიისაკუთრა კოლმეურნეობის მიწები, მაგრამ დამუშავების თავი არავის ჰქონდა, თითო-ოროლაღა შემორჩენილიყო ტრაქტორი,  კომბაინი, იმათზეც რიგში იდგნენ, ზოგს რიგი არც უწევდა და მოსავალი უფუჭებოდა. ბევრი მანქანა  თურქეთში ჯართში ჩააბარეს, ვინ, ისიც არ იცოდნენ, შემოაწყვეს ერთ დღესაც უზარმაზარ ტრაილერებზე და წაიღეს, ამბობდნენ, ამ საქმით  ბევრი კაცი გამდიდრდაო, უზარმაზარი სახლები წამოჭიმეს ზღვისპირეთში, აბა, აქაურ ხალხს ხომ არ დაანახებდნენ თავიანთ ქონებას. სახლში მისული გადარეული და აღგზნებული თამაზი ცოლს დაუწყებდა ძებნას, ისიც სულ უფრო ხშირად არ ხვდებოდა სახლში, მეზობლის ქალებთან ლაპარაკს აყოლებდა გულს, იკრიბებოდნენ იმასთან, ვისაც ე. წ. "დვიჟოკი" ჰქონდა, დაეწყობოდნენ ქალები ბავშვებით, ვისაც სახლში დამტოვებელი არ ჰყავდა, და უბავშვებოდ, ვისაც დამტოვებელი ჰყავდა, მიემართებოდნენ წყება-წყებად, გუნდ-გუნდად, სერიალებს უყურებდნენ, მექსიკურს, მონა იზაურას ამბავს ჩიოდნენ, იმას გულშემატკივრობდნენ, თვითონაც ლამისაა მონურ ბედში მყოფნი. მაშინ ეგ მექსიკურები იყო მოდაში, მერე - ბრაზილიურები შემოვიდა, იმის მერე - თურქულები, ინდურებსაც ხშირად აჩვენებდნენ,  მგონი, ეს რომ არა, ვერც გადაიტანდა  ხალხი იმ დიდ გაჭირვებას, გაგიჟდებოდა კაცი, მაშინვე დატოვებდა ყველა ქალი საქართველოს, მაგრამ  იმ დროს ქვეყნიდან წასვლის გზები ჯერ კიდევ არ იცოდნენ, იზაურაზე კარგად ხომ ვცხოვრობთო, თავს იმშვიდებდნენ,  სერიალის ბოლოს მდიდარმა კაცმა რომ წაიყვანა ცოლად, მთლად გაიხარეს, რა იცი, ჩვენც ბედნიერება გვეწვიოსო, მშვიდად ელოდნენ ცხოვრების გამოკეთებას, სანამ ყველა იმედი არ გაუცრუვდათ და ახალი ცხოვრების ძიება თვითონვე არ დაიწყეს. მანანაც, ბავშვებს დედამთილს  დაუტოვებდა და შეუერთდებოდა ცხოვრებისგან დაჩაგრულ სხვა ქალებს, პომადის და სახის საცხის ყიდვას ვინ ჩიოდა, კაბა და საცვალიც რომ ვერ ეყიდათ...  

       შესჩივლებდა დედა შვილს, ორ საათზე მეტია წასული შენი ცოლი და არ გამოჩენილაო, არ სიამოვნებდა დედის წუწუნი თამაზს, გადასძახებდა მანანას, სახლში მოდიო, მერე  სახლში მოსულს მშობლის გასაგონად ერთ-ორ უხეშ სიტყვას ეტყოდა, ლოგინში კი ბოდიშებს უხდიდა, დედის გამო გითხარი საყვედურიო, მიეჩვია ნელ-ნელა ქალი ქმრის უხეშ ლაპარაკს, გინებასა და ჩხუბსაც, რომელიც სულ უფრო ხშირად გაისმოდა მათი სახლიდან. სულ უფრო შეწუხებული დაიარებოდა ქალი სოფლის ორღობეებში, საქონლის დევნაში დაღლილი.  ქმარი, ნაბახუსევი, დილით ვეღარ დგებოდა ადრიანად და სამწყემსურში საქონლის წაყვანა მანანას უწევდა, ბოსტანსაც ის უვლიდა, სათოხარშიც დადიოდა, ეცოდებოდათ მეზობლებს, ერთმა თბილისში მერძევედ სიარული შესთავაზა, ერთ-ორ კაპიკს იშოვი, ოჯახში მეტს შეიტან, ეგრე მუშაობით წელში გაწყდებიო. თვითონვე წაიყვანა, თავისი მუშტარი გააცნო, ერთი კვირა შენ იარე, მეორე კვირას მე ვივლიო. ერთი კლიენტი განსაკუთრებით მოეწონა მანანას, მასზე ცოტა უფროსი ქალბატონი, სახლში შეიპატიჟებდა, ყავას დაალევინებდა, მანანამ ყავაზე მარჩიელობა იცოდა და მასპინძელისთვის რომ ესიამოვნებინა, ჭიქაში ჩაიხედავდა. ქალს გააოცებდა თავისი ნიჭით, ნიჭი კი მართლა ჰქონდა, ბევრს უთქვამს, შენი ნამკითხავები სიტყვა-სიტყვით გვიხდებაო. ქალბატონი დოდო თვითონაც სამი შვილის დედა იყო და ბავშვები განსაკუთრებით უყვარდა, მანანას  შვილებსაც სიხარულით ღებულობდა სახლში,  ზოგჯერ მანანა ქალაქში იმათაც წამოიყოლებდა ხოლმე,  როცა რამე ჰქონდათ საყიდელი სკოლისთვის, რაიონშიც შეეძლო ეყიდა, მაგრამ დედაქალაქში არჩევანი მეტი იყო.   ბევრი კეთილი ადამიანიც გაიცნო ქალაქში, ბავშვებს ტანასაცმელს, ფეხსაცმელს ჩუქნიდნენ, მართალია, ყველა ახალი არ იყო, მაგრამ სოფელში გამოდგებოდა, თავიდან ორ კვირაში ერთხელ დადიოდა  ქალაქში, რძე და მაწონი მიჰქონდა თავისი ძროხებისა, მერე კვირაში ერთხელ დაიწყო სიარული, სოფელში მეზობლებისგან ხან ყველს იყიდდა, ხან - კომშს, შინდს, ქაცვს. ყველაზე საყვარელ თავის კლიენტს, ქალბატონ დოდოს, პატარ-პატარა გოგრებს წამოუღებდა ხოლმე საჩუქრად, მადლიერი იყო მისი, სახლში რომ შეიყვანდა, დაასვენებდა, რაშიც შეეძლო, სხვა საქმეებშიც, ეხმარებოდა. ერთხელ მანანასებმა  მოზვერის დაკვლა გადაწყვიტეს  და რეალიზაციაში დახმარება ქალბატონ დოდოს სთხოვა, იმანაც უარი არ უთხრა, კორპუსის წინ  ეზოში მოიტანეთ და ყველა გამვლელ-გამომვლელი იყიდისო. საცხოვრებელი სახლის წინ ერთი სკამი იდგა, საღამოობით მოხუცები ჩამოსხეოდნენ ხოლმე, ხან -  ქალები, ხან - კაცები, ვინც დაასწრებდა, იტყოდნენ ამ მთისას და იმ ბარისას, კაცებს პოლიტიკაზე უყვარდათ საუბარი, ქალებს - სხვებზე ჭორაობა. სწორედ იმ სკამზე გაშალეს ხორცი დილაუთენია, მანანას ქმარმა მეზობლის მანქანით ჩამოიტანა, დაიტაცეს მეზობლებმა, ოჯახისააო, ის მაინც ვიცით, სოფელში გაზრდილი საქონელია, თორემ რას ვყიდულობთ, რასა ვჭამთ, კაცმა არ იცისო, ისიც დაუბარეს კაცს, სხვა დროსაც ჩამოიტანე, ვიყიდითო.  თამაზი ყველას მოეწონა, ზრდილობიანი კაცი ჩანდა, დიდი ნათელი თვალებით. ქალბატონმა დოდომ ყველაზე დიდი ხორცის ნაჭერი აიღო, დიდი ოჯახი მაქვს, დავჭრი, მაცივარში შევაგდებო, მართალია, დენი ქალაქშიც ჭირდა და ხორცის გაფუჭების პერსპექტივაც დიდი იყო, მაგრამ მანანას ხათრი ვერ გაუტეხა, რომ შესძლებოდა, მეტსაც აიღებდა, ოღონდ დახმარებოდა მის ოჯახს, მართალია, ძვლები ცუდად იყო დაჩეხილი,  წვრილად დაქუცმაცებულ-დაფშვნილი, ამასაც ცოდნა სჭირდება, ყასაბის პროფესია ტყუილად როდი არსებობსო, გაიფიქრა. მერძევეს სთხოვა, თუ გაქვს სახლში თამაზის ნახატები, ჩამომიტანე, შევხედავ, იქნებ ვიყიდო კიდეცო. ერთი ჩამოუტანა, მოეწონა, ვაშლის ხესთან ბავშვით ხელში მჯდარი მანანა ეხატა, საოცარი ნახატი იყო,  იყიდა. დანარჩენებს კარადაში ინახავს, ჩაკეტილი აქვს, არ მაძლევსო, უთხრა ქალმა. 

     სულ უფრო იშვიათად ჩნდებოდა მანანა ქალაქში, მეორე მერძევემ ლოდინით დაღლილ კლიენტებს ამცნო  - დედამთილი ჰყავს ავად, თავზე დგომა სჭირდება, წამლებში იმდენი ფული მისდით, ვალებით აივსნენო. მოკვდა დედამთილი, ვერ უშველეს, ქელეხიც გადაიხადეს, პატივით დაასაფლავეს. ვალების გამო თურმე სახლიც გაყიდეს და ის ხეხლიანი ბაღიც, სადაც თამაზის საყვარელი ვაშლის ხე იდგა.  მანანას დედასთან გადავიდნენ საცხოვრებლად. თანაც, როგორც გახმაურდა, სულ 200 დოლარად გაეყიდათ ხეხილის ბაღი, სხვა გზა რომ არ ჰქონდათ, მევალე ახრჩობდათო, ეწყინა ეს ამბავი  ქალბატონ დოდოს, სხვა ქალაქელებსაც.

       როგორც იქნა, გამოჩნდა ქალაქში მერძევე მანანა, ცოლ-ქმარს ახალი  სახლის ყიდვა დაესახა მიზნად, უჭირდა თამაზს სიდედრთან ცხოვრება, ვერ იყო თავის გემოზე. თურქეთში წასვლა გადაეწყვიტა სამუშაოდ სხვა ქართველებთან ერთად, თამბაქოს პლანტაციაში უნდა ემუშავათ, წავიდა კიდეც.  რამდენიმე კაცი ცხოვრობს  თურმე ერთ ოთახში, ასე ნაკლები ეხარჯებათო, -   ყვებოდა კლიენტებთან ქმრის ამბებს მანანა. ზოგმა კაცმა დახმარებაც შესთავაზა, უკაცოდ ხარ დარჩენილი, იქნებ, რაიმეს გაკეთება შეგვიძლია შენთვისო, სახლშიც შეიპატიჟეს, შემოდი, გათბი,  ყინვაა გარეთ, ხელები გაგთოშვიაო, მაგრამ მანანა ყოველთვის უარობდა, მხოლოდ ქალბატონ დოდოს სტუმრობდა, რომელიც აფრთხილებდა: ხომ იცი, ეშმაკს არა სძინავს, რა იცი, რამე ცუდი არ მოუვიდეთ აზრად, ლამაზი ქალი ხარო, იცინის მანანა, აჩენს თავის ლამაზ კბილებს. ცოტა წელში გაიმართა ქალი, რაც ქმარი სამუშაოდ წავიდა, მეტი რძე, მაწონი, ყველი ჩამოაქვს გასაყიდად, მეზობლებისგან  ყიდულობს, ამასობაში ბავშვებიც წამოიზარდნენ, უფროსი ქალიშვილი, თვალსა და ხელ შუა, ლამაზ ყვავილად იქცა, მორცხვია და ყველაფერზე წითლდება დედამისივით, სკოლაც დაამთავრა, სანამ მანანა გაარკვევდა, რა გზაზე დაეყენებინა, უნდოდა საექთნოზე ჩაებარებინა, უცებ გაიპარა, გათხოვდა.  ქმარს დაურეკა მანანამ სასწრაფოდ, ახალი ამბავი გააგებინა, ფული გამომიგზავნეო, სთხოვა. მესამე დღეს თურქეთიდან დაურეკეს, შენი ქმარი ყელგამოჭრილი იპოვეს ოთახშიო, გაშრა, გამიტკლდა. თურმე რამდენიმე თვის წინ ამხანაგისთვის, იქ მომუშავე ქართველისთვის, ფული ესესხებინა, 400 ევრო, ახლა მოეთხოვა, შვილი გამითხოვდა, მჭირდება, მომეციო,  ღამით თამაზისთვის ყელი გამოეჭრა იმ უბედურს, ბნელი წარსულის კაცი იყო, თურქებიც კი გაოცებულან, რა ხალხი ხართ ქართველები, ერთმანეთს არ ინდობთო. ტირის მანანა, ცრემლები ჩამოსდის ლამაზი თვალებიდან, საკინძეზე ეწვეთება, ამშვიდებს ქალბატონი დოდო, თამაზის სურათები გაყიდე, რამდენიმე მაინც, მშრალ ხიდზე იბარებენ ნახატებს, რაღაცა ფულს იშოვი, კარგი სურათებია, იქნებ, მკვდარი მაინც ჩამოასვენოო. კიდევ კარგი, უბედურ ქალს სახელმწიფო დაეხმარა მეუღლის ჩამოსვენებაში, სურათები კი მაინც გაიტანა გასაყიდად, შვილებისთვის ფული სჭირდება, გოგო ხომ უნდა გაამზითვოს, ბიჭებიც გამოაწყოს სკოლისთვის, მამა აღარ ჰყავთ, ობლებად დარჩნენ. დაუტოვა მანანამ მშრალ ხიდზე ერთ გამყიდველს თამაზის სურათები, ცუდად თუ კარგად,  მაინც იყიდება, ორ-სამ თვეში - ერთი, იქიდანაც მეხმარებაო, უხარია მანანას. ამოყიდა ყველა, შვილებსაც დაუტოვეო, ეუბნება ქალბატონი დოდო, მაგრამ არ ესმის, ფული სჭირდება, ერთი სურათიღა დარჩა სახლში, შიშველი ქალი ზის ვაშლის ხესთან, "ევა" აწერია, ძალიან ლამაზია, უნდა ესეც წაიღოს გასაყიდად, მაგრამ რცხვენია, შიშველი ქალი რომ არის ზედ დახატული, სხვანაირად არ გაიგონო, ბოლოს თავს მაინც სძლია და მშრალ ხიდზე წავიდა  თავის ნაცნობ გამყიდველთან, უცებ შემოეხვია ხალხი სურათს, უყურებენ, ტკბებიან ქალის სილამაზით, იქვე შორიახლოს მამაკაცი დგას, მორიდებით, ისიც სურათს შესცქერის, იცინის გამყიდველი, შემთხვევით შენ ხომ არ  დაგხატაო შენმა ქმარმა, სხვა კაცებიც იღიმებიან, ხელიდან გამოგლიჯა სურათი ქალმა, შავი თავსაფარი გაისწორა, იღლიაში სურათამოჩრილი გაიქცა, არ უნდა წამომეღოო ეს სურათი, ღმერთმა დამსაჯაო, ტირის, ხომ მეუბნებოდა ქალბატონი დოდო, შვილებს თითო-თითო მაინც დაუტოვეო, აი, რა მომივიდა, ბუტბუტებს  თავისთვის, მტკვრის სანაპიროზე შეჩერდა, მოაჯირს დაეყრდნო, გადავაგდებო, სურათი მოიქნია, მოულოდნელად ვიღაცამ გააჩერა, ის კაცი აღმოჩნდა, მორიდებით რომ იდგა განზე მშრალ ხიდზე,  სურათი ხელიდან ფრთხილად გამოართვა, უხმოდ ანიშნა, გამომყევი, მე ვიყიდიო სურათს, რუსთაველზე ავიდნენ,სასტუმროს ფოიეში დასვა კაცმა სურათით ხელში, თვითონ სადღაც გაქრა, ცოტა ხანში გამოჩნდა, 1000 დოლარი გადაუთვალა მანანას, ხვალაც მოდი, 5 საათზეო, ისევ ხელით ანიშნა, კიდევ დაგიმატებო. კაცი უცხოელი აღმოჩნდა, ერთმანეთის ენა არ ესმოდათ, მაგრამ თვალები ხომ ყველაფრის მთქმელია, ზოგჯერ მეტსაც გამოხატავს, ვიდრე სიტყვები. მომდევნო დღეს რუსთაველზეც გაისეირნეს, კაფეშიც დაპატიჟა უცნობმა, რატომღაც მანანას არ ეშინოდა მისი, ეს ხომ არაფერს იტყვის ჩემზე, არ იჭორავებსო, ახსენდებოდა, რას არ თხზავდნენ მასზე, ქმარი რომ იყო წასული უცხოეთში, თბილისში ვიღაც კაცთან დავინახეთ, მანქანაში უჯდებოდაო, ან ქალიშვილი გაათხოვა და თვითონაც გათხოვებას აპირებს, საქმროს არჩევს, ხან ვისთან ერთად ვხედავთ, ხან ვისთან, ქმარი კი გაისტუმრა საიქიოსო. ფრიდრიხი გერმანელი აღმოჩნდა, სამეცნიერო მასალების მოსაძიებლად იყო საქართველოში ჩამოსული, თვითონაც ვერ მიხვდა მანანა, ისე დაახლოვდნენ, დამეგობრდნენ, სიმპათიებით აივსნენ ერთმანეთის მიმართ. ეს რა ბედნიერება გამოჩნდა ჩემს გზაზეო, ფიქრობდა ქალი. შვილი კარგად გაამზითვა, არავისი სალაპარაკო არ გახადა,  მამამისის ხელით შექმნილი ნახატი გავყიდე და ის მივეციო, ბედნიერი იქნებაო თამაზიც საიქიოში.

        ფრიდრიხს სახლში დაბრუნების დრო დაუდგა, მანანას ხელი სთხოვა, დაქორწინდნენ, უჩუმრად, პატარა სუფრაც გააკეთა კაცმა, მარტო ყველაზე ახლობლები ისხდნენ მაგიდის გარშემო.  მერე მზადება წასასვლელად...  ვინ იცის, რა შიში და უბედურება უნდა გადაიტანოს ადამიანმა, რომ თავის ქვეყანას მოშორდეს, მარტო სიყვარული არის კი საკმარისი?! სამშობლოს სიყვარულზე ძლიერი გრძნობა ხომ არ არსებობს, რამ უნდა მოგწყვიტოს შენს ფესვებს? ფიქრობდა მანანა. მგზავრობა სხვა ქვეყანაში, ემოციები, შეხვედრა სხვა ადამიანებთან, ადვილი როდია! ფრიდრიხმა ქალი  ვაჟებთან ერთად წაიყვანა… თანასოფლელები მის ბედს შეჰნატროდნენ, მაგრამ ის კი იყო ბედნიერი?! სამშობლო ენატრებოდა, ქალიშვილს,მალე შვილი ეყოლება. მართალია, ფრიდრიხი სულ თავზე ევლება და ეფოფინება, შენ დაგხატაო შენმა ქმარმა, ეუბნება. სრულყოფილია ევა, ქართველი ქალის სახით, ვეღარ იგებს, ქმარს ის უფრო უყვარს თუ სურათი.

        იღვიძებს, საქართველოშია, ჩიტების ჭიკჭიკი ისმის ბაღიდან, დედა ქათმებს ეძახის: "წია,წია, წია..." ბედნიერებისგან ლოგინში სწორდება, იზმორება, ხელს გადაიქნევს, გვერდზე ცარიელია ლოგინი, ფრიდრიხი ახსენდება... ნეტა, რას იტყვის, სახლში რომ აღარ დავხვდებით მე  და ბავშვებიო... ნერვიულობით საბნის პირს წიწკნის, დგება, ხალათშემოცმული, ფეხშიშველი გადის ეზოში და ტერფებით ბალახებს ეფერება, მომრავლებულა, დედა ვეღარ ერევა, თოხი გამოაქვს საბძელიდან, მიწას ჩიჩქნის, არაფერი ესმის, ისეა დაკავებული თავისი საქმით, უმცროსი ბიჭი ტელეფონს მოარბენინებს, - ფრიდრიხია, - ეუბნება და ტელეფონს ხელში აწვდის. არ უნდა, უპასუხოს, მაგრამ პატარა მუდარით შესცქერის და  ძალით უდებს ტელეფონს  ხელში, მერე  გარბის. ნაცნობი ხმა ჩაესმის ყურში, - ხვალ მოვფრინავ, ჩემო ევა, ჩემო განუმეორებელო ... გგონია, მიგატოვებ?! არასოდეს.... არასოდეს... - უხარია მანანას, მეზობელთან გადადის, ვინც თამაზის ბაღი იყიდა, მიდის და ვაშლის ხეს კოცნის, რომელიც მეუღლის სახელზე დარგეს მისი დაბადებისას, ალბათ, ორმოციოდე წლის წინ, არ გამხმარა, ვაშლებიც ბლომად დაუსხამს, იქვე ნორჩი ნერგებიც ამოწვერილა, ერთი მომეცი, ახლადშეძენილი შვილიშვილის სახელზე უნდა დავრგო, იმისთვისაც თამაზი დაურქმევიათო, ეუბნება მეზობელს და იცინის, ვარდ-ყვავილი იშლება მის ლამაზ სახეზე, საქართველოს მინდვრებივით ლამაზი.

მანანა (მოთხრობა, პირველი ვარიანტი)

  ლამაზი ქალი იყო მანანა, დიდი მწვანე თვალებითა და ჩამოქნილი ტან-ფეხით. ახალგაზრდობაში, არც ახლაა  ბებერი, სოფლის თვალი იყო, ვინ არ ეძლეოდა, მათ შორის თბილისელებიც იყვნენ, მაგრამ თავის სოფელში დარჩენა ირჩია, საუკეთესო ყმაწვილს გაჰყვა ცოლად, გამგეობაში მხატვრად მუშაობდა, სამხატვრო სასწავლებელი, ნიკოლაძეს რომ ეძახოდნენ, ის  ჰქონდა დამთავრებული. აბა, გამგეობაში მხატვარს რა საქმე უნდა ჰქონოდა და სამღებრო სამუშაოებს კი ხშირად ასრულებდა უფროსების სახლებში, შესაბამისად, ანაზღაურებაც კარგი ჰქონდა, ოჯახიც კმაყოფილი ჰყავდა და თვითონაც არ იყო უკმაყოფილო, თუმცა ხანდახან ნაღვლის ჭია შეუძვრებოდა ხოლმე, ხატვა მოენატრებოდა, მაშინ გადმოიღებდა საღებავებს და ხატავდა თავისი სოფლის სანახებს, მდინარეს, რომელზეც გაიზარდა, ალვებს, გზის პირზე ჩამწკრივებულთ, კომუნისტების დროს რომ ჩაერგოთ, ქარსაცავი ზოლიაო, მთებს, ტყეებს, ხეხილის ბაღებს, განსაკუთრებით ვაშლის ხის ხატვა უყვარდა, მასთან ერთად რომ გაიზარდა და მისი წლოვანების იყო, წითელ ვაშლებს ისხამდა. ახალგაზრდებს სამი შვილი ეყოლათ, გოგონა და ორი ვაჟი, ხარობდნენ, ახალი სახლის აშენებას აპირებდნენ, ძველში ვეღარ ვეტევითო. მოულოდნელად ქვეყანა გადასხვაფერდა, დროშების ფრიალმა და მიტინგებმა შედეგი მოიტანა,თავისუფლების სუნი  დატრიალდა, მაგრამ გაჭირვება შემოვიდა ქვეყანაში, მათ სოფელშიც, ოჯახშიც, სამუშაოც დაკარგა მხატვარმა, მეურნეობას მიჰყო ხელი, მანანაც მხარში ამოუდგა, მასთან ერთად მუშაობდა, გაერუჯა სახე, ხელები, გახდა, მძიმე შრომა ჰქონდათ, შემოსავალი - ცოტა, ყველაფერი კაპიკებში იყიდებოდა იმ ბედუკუღმართ დროში. აბეჩავებს გაჭირვება ქალსაც და კაცსაც, ვერც ერთს ვეღარ იცნობდი... სადღა იყო პირმცინარი მანანა... ქმარსაც გაუფუჭდა ნერვები, სმას  მიჰყო ხელი, დღე არ გავიდოდა, ერთი კარგად არ გამობრუჟულიყო სოფლის კაცებთან ერთად, სახლში მისული ცოლს დაუწყებდა ძებნას, ისიც ზოგჯერ სახლში არ დახვდებოდა, მეზობლის ქალებთან ლაპარაკს აყოლებდა გულს, იმასთან იკრიბებოდნენ, ვისაც ე. წ. "დვიჟოკი" ჰქონდა, დაეწყობოდნენ, მიემართებოდნენ წყება-წყებად, გუნდ-გუნდად, სერიალებს უყურებდნენ, მექსიკურს, მაშინ ეგ იყო მოდაში, ბავშვებს დედამთილს  დაუტოვებდა... შესჩივლებდა დედა შვილს, ორი საათზე მეტია წასული და არ გამოჩენილაო, არ სიამოვნებდა დედის წუწუნი თამაზს, გადასძახებდა, სახლში მოდიო, მერე  სახლში მოსულ ცოლს მშობლის გასაგონად ერთ-ორ უხეშ სიტყვას ეტყოდა, ლოგინში კი ბოდიშებს უხდიდა, დედის გამო გითხარი საყვედურიო, მიეჩვია ნელ-ნელა ქალი ქმრის უხეშ ლაპარაკს, გინებასა და ჩხუბსაც, რომელიც სულ უფრო ხშირად გაისმოდა მათი სახლიდან. სულ უფრო შეწუხებული დაიარებოდა ქალი სოფლის ორღობეებში, საქონლის დევნაში დაღლილი.  ქმარი, ნაბახუსევი, დილით ვეღარ დგებოდა ადრიანად და სამწყემსურში საქონლის წაყვანა მანანას უწევდა, ბოსტანსაც ის უვლიდა, სათოხარშიც დადიოდა, ეცოდებოდათ მეზობლებს, ერთმა თბილისში მერძევედ სიარული შესთავაზა, ერთ-ორ კაპიკს იშოვი, ოჯახში მეტს შეიტან, ეგრე მუშაობით წელში გაწყდებიო. თვითონვე წაიყვანა, თავისი კლიენტები გააცნო, ერთი კვირა შენ იარე, მეორე კვირას მე ვივლიო. ერთი ქალი განსაკუთრებით მოეწონა, სახლში შეიპატიჟებდა, ყავას დაალევინებდა, მანანამ ყავაზე მარჩიელობა იცოდა და მასპინძელისთვის რომ ესიამოვნებინა, ჭიქაში ჩაიხედავდა ხოლმე. მასპინძელს გააოცებდა თავისი ნიჭით, ნიჭი კი მართლა ჰქონდა, ბევრს უთქვამს, შენი ნამკითხავები სიტყვა-სიტყვით გვიხდებაო. ქალბატონი თვითონაც სამი შვილის დედა იყო და ბავშვები განსაკუთრებით უყვარდა, მის შვილებსაც გაუმასპინძლდებოდა, მანანას ზოგჯერ ისინიც მიჰყავდა,  როცა რამე ჰქონდათ საყიდელი სკოლისთვის, კასპშიც შეეძლოთ ეყიდათ, მაგრამ დედაქალაქში არჩევანი მეტი იყო,  ბევრი კეთილი ადამიანიც გაიცნო, ბავშვებს ჩასაცმელს, ფეხსაცმელს ჩუქნიდნენ, მართალია, ახალი არ იყო, მაგრამ სოფელში გამოდგებოდა, თავიდან ორ კვირაში ერთხელ დადიოდა მანანა ქალაქში, რძე და მაწონი მიჰქონდა თავისი ძროხების, მერე კვირაში ერთხელ დაიწყო სიარული, სოფელში მეზობლებისგან ხან ყველს იყიდდა, ხან - კომშს, შინდს, ქაცვს, ისიც მიჰქონდა გასაყიდად. ყველაზე საყვარელ თავის კლიენტს, ქალბატონ მაიას, კვახებს წამოუღებდა ხოლმე საჩუქრად, ისიც, რაც შეეძლო, ყველაფერში ეხმარებოდა. მოზვერის დაკვლა გადაწყვიტეს ოჯახში და დახმარება სთხოვა, იმანაც უარი არ უთხრა, კორპუსის ეზოში მოიტანეთ და ყველა იყიდისო. სახლის წინ ერთი სკამი იდგა, საღამოობით მოხუცები ჩამოსხეოდნენ ხოლმე, ხან ქალები, ხან - კაცები, ვინც დაასწრებდა, იტყოდნენ ამ მთისას და იმ ბარისას, ქვეყნის ავან-ჩავანს გაარჩევდნენ, კაცებს პოლიტიკაზე უყვართ საუბარი, ქალებს - სხვებზე ჭორაობა.. სწორედ იმ სკამზე გაშალეს ხორცი დილაუთენია, მანანას ქმარმა მეზობლის მანქანით ჩამოიტანა, დაიტაცეს მეზობლებმა, ოჯახისააო, ის მაინც ვიცით, სოფელში გაზრდილი საქონელია, თორემ რას ვყიდულობთ, რასა ვჭამთ, კაცმა არ იცისო, ისიც დაუბარეს, სხვა დროსაც ჩამოიტანეთ, ვიყიდითო, თამაზი ყველას მოეწონა, ზრდილობიანი, განათლებული კაცი ჩანდა, დიდი ნათელი თვალებით. ქალბატონმა მაიამ ყველაზე დიდი ხორცის ნაჭერი აიღო, დიდი ოჯახი მაქვს, დავჭრი, მაცივარში შევაგდებო, ის კი არ მოეწონა, ძვლები ცუდად იყო დაჩეხილი,  წვრილად დაქუცმაცებულ-დაფშვნილი, ამასაც ცოდნა სჭირდებაო, გაიფიქრა. მანანას სთხოვა, თუ გაქვს სახლში თამაზის ნახატები, ჩამომიტანე, შევხედავ, იქნებ ვიყიდო კიდეცო. ერთი ჩამოუტანა, მოეწონა, იყიდა. დანარჩენებს კარადაში ინახავს, არ გვაძლევსო. სულ უფრო იშვიათად ჩნდებოდა მანანა, მეორე მერძევემ  - დედამთილი ჰყავს ავად, წამლებში იმდენი ფული სჭირდებათ, ვალებით აივსნენო. მოკვდა დედამთილი, ვერ უშველეს, ქელეხიც გადაიხადეს, პატივით დაასაფლავეს. ვალების გამო სახლიც გაყიდეს და ის ხეხლიანი ბაღიც, სადაც თამაზის საყვარელი ვაშლის ხე იდგა, ხშირად რომ ხატავდა.  მანანას დედის სახლში გადავიდნენ საცხოვრებლად. თანაც სულ 200 დოლარად გაუყიდიათ ხეხილის ბაღი, ეწყინა ეს ამბავი  ქალბატონ მაიას, მევალე ახრჩობდათ, რა ექნათო. როგორც იქნა, გამოჩნდა ქალაქში მანანა, ცოლ-ქმარს ახალი  სახლის ყიდვა გადაეწყვიტა, უჭირდა თამაზს სიდედრთან ცხოვრება, ვერ იყო თავის გემოზე. თურქეთში წასულა სამუშაოდ სხვა ქართველებთან ერთად, თურმე პლანტაციაში მუშაობენ, რამდენიმე კაცი ცხოვრობს ერთად ერთ ოთახში, ასე ნაკლები ეხარჯებათ. ყვება კლიენტებთან ქმრის ამბებს მანანა. ზოგმა კაცმა დახმარებაც შესთავაზა, უკაცოდ ხარ დარჩენილი, სახლშიც შეიპატიჟეს, შემოდი, გათბიო,  ყინვაა გარეთ, ხელები გაგთოშვიაო, მაგრამ უშლის  კლიენტებთან შესვლას ქალბატონი მაია, ხომ იცი, ეშმაკს არა სძინავს, რა იცი, რამე ცუდი არ მოუვიდეთ აზრად, ლამაზი ქალი ხარო, იცინის მანანა, აჩენს თავის ლამაზ კბილებს. ცოტა წელში გაიმართა ქალი, მეტი რძე, მაწონი, ყველი ჩამოაქვს გასაყიდად, მეზობლებისგან მეტს ყიდულობს, ამასობაში ბავშვებიც წამოიზარდნენ, უფროსი ქალიშვილი გაიპარა, გათხოვდა, ქმარს დაურეკა, ახალი ამბავი გააგებინა, ფული გამომიგზავნეო. მესამე დღეს თუქეთიდან დაურეკეს, შენი ქმარი ყელგამოჭრილი იპოვეს ოთახშიო, გაშრა, გამიტკლდა. თურმე რამდენიმე თვის წინ ამხანაგისთვის,იქ მომუშავე ქართველისთვის, ფული ესესხებინა, 400 ევრო, ახლა მოეთხოვა, შვილი გამითხოვდა, მჭირდება, მომეციო,  ღამით თამაზისთვის ყელი გამოეჭრა, თურქებიც კი გაოცებულან, რა ხალხი ხართ ქართველები, ერთმანეთს არ ინდობთო. ტირის მანანა, ცრემლები ჩამოდის ლამაზი თვალებიდან, საკინძეზე ეწვეთება, ამშვიდებს ქალბატონი მაია, თამაზის სურათები გაყიდე, რამდენიმე, მშრალ ხიდზე წადი,რაღაცა ფულს იშოვი, მკვდარი მაინც ჩამოასვენოო, კიდევ კარგი, სახელმწიფო დაეხმარა მეუღლის ჩამოსვენებაში, სურათები კი მაინც გაიტანა, შვილებისთვის ფული სჭირდება, გოგო ხომ უნდა გაამზითვოს, ბიჭებიც გამოაწყოს სკოლისთვის. დაუტოვა ერთ გამყიდველს თამაზის სურათები, ცუდად, მაგრამ მაინც იყიდება, ორ-სამ თვეში - თითო, იქიდანაც მეხმარებაო, უხარია მანანას. ერთი სურათიღა დარჩა სახლში, შიშველი ქალი ზის ვაშლის ხესთან, "ევა" აწერია, ძალიან ლამაზია, უნდა ესეც წაიღოს გასაყიდად, მაგრამ რცხვენია, შიშველი ქალი რომ არის ზედ დახატული, სხვანაირად არ გაიგონ, ბოლოს თავს მაინც სძლია და მშრალ ხიდზე წავიდა  თავის ნაცნობ-გამყიდველთან, უცებ შემოეხვია ხალხი სურათს, უყურებენ, ტკბებიან ქალის სილამაზით, იქვე შორიახლოს მამაკაცი დგას, მორიდებით, ისიც სურათს შესცქერის, იცინის გამყიდველი, შემთხვევით შენ ხომ არ  დაგხატაო შენმა ქმარმა, სხვა კაცებიც იღიმებიან, ხელიდან გამოგლიჯა სურათი ქალმა, შავი თავსაფარი გაისწორა, იღლიაში სურათამოჩრილი გაიქცა თავქუდმოგლეჯილი, არ უნდა წამომეღოო ეს სურთი, ღმერთმა დამსაჯაო, მტკვრის სანაპიროზე შეჩერდა, მოაჯირს დაეყრდნო, გადავაგდებო, მოულოდნელად ვიღაცამ გააჩერა, ის კაცი აღმოჩნდა, მორიდებით რომ იდგა განზე მშრალ ხიდზე,  სურათი ხელიდან ფრთხილად გამოართვა, უხმოდ ანიშნა, გამომყევი, მე ვიყიდიო სურათს, რუსთაველზე ავიდნენ, სასტუმროს ფოიეში დასვა კაცმა ქალი, სურათით ხელში, თვითონ სადღაც გაქრა, ცოტა ხანში გამოჩნდა, 1000 დოლარი გადაუთვალა მანანას, ხვალაც მოდი, 5 საათზეო, ისევ ხელით ანიშნა, კიდევ დაგიმატებო. კაცი უცხოელი აღმოჩნდა, ერთმანეთის ენა არ ესმოდათ, მაგრამ თვალები ხომ ყველაფრის მთქმელია. შემდეგ დღეს რუსთაველზეც გაისეირნეს, კაფეშიც დაპატიჟა უცნობმა, დაახლოვდნენ, დამეგობრდნენ. სამუშაოდ ჩამოსულ  ფრიდრიხს სახლში დაბრუნების დრო დაუდგა, ქალიც წაიყვანა ვაჟებთან ერთად, თანასოფლელები მის ბედს შეჰნატრიან, მაგრამ ის არ არ არის ბედნიერი, სამშობლო ენატრება, ქალიშვილს მალე შვილი ეყოლება. კაცი სულ თავზე ევლება და ეფოფინება, შენ დაგხატაო შენმა ქმარმა, ეუბნება. სრულყოფილია ევა, ქართველი ქალის სახით, ვეღარ იგებს, ქმარს ის უფრო უყვარს თუ სურათი.
     იღვიძებს, საქრთველოშია, ჩიტების ჭიკჭიკი ისმის ბაღიდან, დედა ქათმებს ეძახის: "წია,წია, წია..." ბედნიერებისგან ლოგინში სწორდება, ხელს იქნევს, გვერდზე ცარიელია ლოგინი, ფრიდრიხი ახსენდება... ნეტა, რას იტყვის, სახლში რომ აღარ დახვდებიან ის და ბავშვები... ნერვიულობით საბნის პირს წიწკნის, დგება, ხალათშემოცმილი, ფეხშიშველი გადის ეზოში და ტერფებით ბალახებს ეფერება, მომრავლებულა, დედა ვეღარ ერევა, თოხი გამოაქვს საბძელიდან, მიწას ჩიჩქნის, არაფერი ესმის, ისეა დაკავებული თავის საქმით, უმცროსი ბიჭი ტელეფონს მოარბენინებს, ფრიდრიხია, - ეუბნება და ტელეფონს ხელში აწვდის. არ უნდა, უპასუხოს, მაგრამ პატარა ძალით უდებს ტელეფონს ხელში და გარბის.ნაცნობი ხმა ისმის ყურმილში, -  ხვალ მოვფრინავ, ჩემო ევა, ჩემო განუმეორებელო ... - უხარია მანანას, მეზობელთან გადადის, ვინც მისი ბაღი იყიდა, მიდის და ვაშლის ხეს კოცნის, რომელიც თამაზის სახელზე დარგეს.

თოვს ლამაზად, ავტ. ია დიაკონიძე (სიმღერა დაწერა და იმღერა მაია სიჭინავამ)

თოვლმა თეთრად გაანათა ბნელი,
აღარ მოჩანს ცაზე მთვარე გალეული,
სადღაც გაქრა ოცნებები ძველი
და ფიქრებიც, ფიფქებივით არეული.
თოვს ლამაზად, საოცარი გატაცებით,
ირგვლივ სუფევს სიმშვიდე და მოცლა,
მე რვა მარტი და შენ კი დღე დაბადების
დღეს თბილისმა თოვლით მოგვილოცა.
ალბათ, არც კი გახსოვს, შენთან როდის,
დაითოვლა მინდვრები და ველი,
თუმცა შორს ხარ, მაგრამ მაინც მოდი,
ვაჟკაცურად მომაწოდე ხელი.
მომაწოდე, მწამს ხელების სითბო,
თოვლს გაადნობს, დარს მოიყვანს ვინძლო,
შენ სამშობლს სინაზე და სითბო,
მე კი მისი ძლიერება ვიგრძნო.

დეკემბერს ისევ მიაცილებს უთოვლო ზეცა (ერთსტროფიანი)

დეკემბერს ისევ მიაცილებს უთოვლო ზეცა,
სევდის ტოტები მშრალ ღრუბლებში მასრად გაჩრილა,
ამოისუნთქოს ღონიერად არ ძალუძს ხესაც,
კაცთა დარდები დაჰხვევია შავბნელ აჩრდილად.

ამ ცხოვრების დედაც!

სანამ ცრემლი ვაწვიმე
და ვიარე ქარდაქარ,
სიყვარულიც გამქრალა,
აღარ დამრჩა საგზლად.
მეც მომპარეს სანიშნე,
წუთისოფლის ლაქიებს
ვერაფერი ვანიშნე,
ამ ცხოვრების დედაც!

ვისთვისაა ია-ვარდის ფარჩა?! (ერთსტროფიანი)

სულში მხოლოდ ტირიფები დამრჩა,
დასტირიან თავის სვეს და გამჩენს,
ვისთვისაა ია-ვარდის ფარჩა?!
დამაფენენ დღეს თუ არა ხვალე.

მთვარეს! (ერთსტროფიანი)

გარინდებულხარ, როგორც ვენერა,
თრთოლვა-ციმციმით მოსარკულ ცაზე,
გრძნობებმოწოლილ ჰგავხარ ჰეტერას,
სინაზეც გახლავს და ჩუმი ბრაზიც...

დეკემბრის ღამეს დავიბადე... (ერთსტროფიანი)

დეკემბრის ღამეს დავიბადე პირველ საათზე
და მამაჩემმა მაღლა უფალს მადლი შესწირა,
მას მერე თოვლის სინატიფე მუდამ თანა მდევს,
ისევ ჩამესმის უტკბილესი დედას "მზევ, შინ"-ა...

ერთსტროფიანები

სანამ იმედი არ გამქრალა,
სანამ ისევ თოვს,
მომხვიე ხელი, გაყინული
იქნებ გამათბო.

--------------------

მე არ მინდოდა მოშორება
მამის და დედის,
მაგრამ ვერაფერს გავხდი ღმერთთან
აჯით და ხვეწნით.

დაე, იტიროს...(მინიატურა)

 არ მიყვარს სკოლაში სიარული, მაგრამ სხვა რა ძალაა, უნდა ვიარო. მაღალი რომ ვარ, მასწავლებელმა უკანა მერხზე დამსვა, არა და არ მინდა უკან ჯდომა, წინ მინდა სხვებივით, ვიცი, ყველა წინ ვერ დაჯდება, მაგრამ ხანდახან მაინც ხომ შეიძლება?! ერთი გოგო დადის ჩემს კლასში, სოფიო ჰქვია, მგონი, ჯერ ყველას სახელი და გვარი ვერ დავიმახსოვრე, სულ წინ სვამენ, გამხდარია, გალეული, დიდი თვალები აქვს, როგორც კი ცოტას დაიგვიანებს სკოლაში, მე კი ადრე მივყავარ დედას, მერე სამსახურში უნდა გაიქცეს, მის ადგილზე ვჯდები, შემოდის, მე რომ დამინახავს, მის მერხზე წამოსკუპებულს, ტირილს იწყებს, ხმას არ იღებს, არაფერს მეუბნება, მარტო ტირის, თვალებით ეძებს თავისუფალ სკამს და იქ ჯდება, მესმის როგორ ქვითინებს მასწავლებლის შემოსვლამდე, მერე ჩუმდება, ზის თავისთვის, მასწავლებელს არაფერს ეუბნება ჩემზე, არ მაბეზღებს, ჩუმია,  ნეტავ, რად უნდა წინ ჯდომა, თუ ხმას მაინც არ ამოიღებს?! დედამისმა გარეთ საყვედურიც თქვა მშობლებში, ერთი გოგონა ყოველდღე ატირებს  ჩემს შვილსო, დედაჩემი იქ იყო და იცოცხლე, შავი დღე აყარა, თქვენ რომ პატარა იყავით, არ გინდოდათ წინ დაჯდომაო?! აბა, რა იცოდა იმ ქალმა, რომ დედაჩემი იქ იდგა, მშობლებში, თორემ, ალბათ, ხმასაც არ ამოიღებდა, წყნარი ქალი ჩანს, არც შეპასუხებია. ვინაა, ნეტავ, ასეთი ეს სოფიო, მასწავლებელიც ეფერება, ბავშვებიც, საჩუქრებს ჩუქნიან, ნიკამ აგერ საშლელი მოუტანა, რეზომ - კატისთავიანი კალამი, ეგენი ჩემი მეზობლები არიან და მათი სახელები იმიტომ ვიცი. მგონი, კლასში ყველაზე პატარაა, ექვსი წლისაც არ არის და სკოლაში შემოიყვანეს, ევლო ბაღში, მაგის ადგილი იქაა, სკოლა რომ გვიმთავრდება, დედამისს ახალთახალი თოჯინები მოაქვს, ზოგი წითელკაბიანია, ზოგი - პატარძალივით მორთულ-მოკაზმულია, ზოგი - კონკიაა, უხარია, დედა რომ თოჯინას მისცემს ხელში, სკოლის ეზოშივე ხსნის საჩუქარს, მერე ჩაკიდებს დედა ხელს და მიჰყავს,  გოგოები შურით ვუყურებთ, მეც მინდა თოჯინები, დედა ვერ მყიდულობს, ნეტავ, ჩემთვისაც მოჰქონდეთ ყოველდღე თოჯინა... დიახაც, არ დავსვამ თავის სკამზე, დაე, იტიროს...

წამოვიხურე მტკივან სხეულზე (ერთსტროფიანი)

წამოვიხურე მტკივან სხეულზე
თივის ბულული, მწყემსის ნაბადი,
იქ დანთხეული სისხლი, ბალღამი,
მიწასაც ჭამს და წყალშიც გადადის.

აღარც რა... (ერთსტროფიანი)

არღარც რა ოქრო მეღირსა,
აღარც დაფნა და გვირგვინი,
სულიც ვერ ავიყოილე,
ისევ ბავშვობას მივტირი.

დეკემბრის პირველ დღესაო (ერთსტროფიანი)

დეკემბრის პირველ დღესაო

სითბოს გისურვებთ ბევრსაო,

ყინვა ვერაფერს დაგვაკლებს,

გული თუ ამოდ ძგერსაო.

მთავარი არის...(ერთსტროფიანი)

ვუსმენ ჩიტების ჟრიამულს,
სანამდე სულ არ მიწყდება,
მთავარი არის ამქვეყნად,
დატოვო არდავიწყება.

მწყუროდი მაშინ...(ერთსტროფიანი)

მწყუროდი მაშინ, ჰე, უფალო, მწყურიხარ ახლაც,

უფრო მეტადაც, ვიდრე მაშინ და ვიდრე ახლა,

მხდალს და უსუსურს, მაპატიე ცოდვების მალვა,

გთხოვ, მიწყალობო შენი სულის ლალი და ქარვა.

ცეცხლი, რომელიც... (ერთსტროფიანი)

ცეცხლი, რომელიც მე არ მეღირსა,
ააბრიალოს იქნებ მერმისმა,
მას აჰყვეს სუნთქვა ძლიერი, ხშირი,
გაამთლიანოს ქვეყანა დიდი.

მრავალი რამით გვაჯილდოვებს... (ერთსტროფიანი)

მრავალი რამით გვაჯილდოვებს მაღლიდან ღმერთი,
ზოგს სიმდიდრე აქვს, იმას მისცა რატომღაც მეტი,
ზოგს სიყვარულით გაუჟღინთა სათუთი გული,
ბევრმა ვნებების ქარიშხალში დაკარგა სულიც,
ვიღაცას კიდევ შემოასხა ნიჭის მანტია,
მას მერე დაფრენს პოეტების დიდი არმია.